منطقه حفاظت شده میرآباد آشیان های اکولوژیکی متنوعی دارد که به علت ارتفاع از سطح دریا، عوامل فیزیوگرافی، خرد اقلیم ها و انواع خاک ایجاد شده اند و از تنوع گیاهی بالای برخوردار است. جهت مطالعه و بررسی ساختار پوشش گیاهی منطقه، از دو روش طبقه بندی و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به کار گرفته شد. به این صورت که با کمک نرم افزار (9. 3 ArcGIS) نقشه های شیب، جهت و ارتفاع تهیه و از تلفیق این نقشه ها، نقشه واحدهای کاری تهیه شد که در آن، 224 واحد کاری مطالعاتی همگن تفکیک و مشخص گردید و سپس مطالعات صحرایی در این واحدها انجام گرفت. برای نمونه برداری پوشش گیاهی به روش توزیع تصادفی قطعات نمونه چنداندازه ای ویتاکر در تیپ های گیاهی، 447 گونه گیاهی از 81 تیره و 301 جنس شناسایی گردید. مرحله بعد تیپ های گیاهی براساس طیف زیستی در سطح تشابه 75 درصد در چهار کلاستر مجزا قرار گرفتند که بیشترین فاصله ژنتیکی بین تیپ گیاهی Astragaleto-Ferulaetum با تیپ گیاهی Querceto-Amygdaletum وجود داشت. بالاترین و کمترین شاخص تشابه به ترتیب بین تیپ های گیاهی گولک 57 درصد و گولک و سویستان 12 درصد مشاهده گردید. تنوع زیستی در تیپ های گیاهی Quercetum، Querceto-Amygdaletum و Querceto-Pistaciaetum نسبت به تیپ های دیگر بیشتر بوده است.

مدیران و دست اندرکاران حفاظت همواره با این مساله دشوار مواجه اند که در هر اکوسیستم جنگلی، کدام تیپ رویشی بر اساس حد تنوع زیستی، از بیشترین ارزش و اولویت برای حفاظت برخوردار است. علاوه بر شکل معمول حفاظت در قالب ذخیره گاه ها و مناطق مورد حمایت، حفاظت در مناطق خارج از ذخیره گاه ها ابزاری تکمیلی در دست مدیران است که نقایص و کمبودها را در حفاظت تنوع زیستی پوشش می دهد. در این پژوهش حوضه آبخیز دره نسب (هشتاد پهلو) در استان لرستان به عنوان نمونه ای از جنگل های زاگرس میانی انتخاب شد. برای اجرای این تحقیق از روش های میدانی که همزمان پوشش درختی و پوشش علفی کف جنگل را نمونه برداری می کنند (قطعات نمونه چند اندازه ای اصلاح شده ویتاکر) استفاده شد. سه مدل منحنی گونه- مساحت، گونه - لگاریتم مساحت، لگاریتم گونه- لگاریتم مساحت با استفاده از داده های حاصل از قطعات نمونه چنداندازه ای اصلاح شده ویتاکر برای چهار تیپ رویشی موجود در حوضه آبخیز محاسبه و با یکدیگر مقایسه شد. به منظور حذف اثر همپوشانی لیست گونه ای بین قطعات نمونه از متوسط ضریب جا کارد استفاده شد. مدل منحنی گونه - لگاریتم مساحت که توسط ضریب جا کارد تصحیح شده بود، بیشترین نزدیکی را بین تعداد گونه های مشاهده شده و برآورد شده در مساحت نمونه برداری در هر تیپ رویشی، نشان داد. برای اولویت بندی تیپ های رویشی به منظور حفاظت در خارج از ذخیره گاه ها شاخصی توسط مجموع رتبه مولفه های شیب منحنی گونه- لگاریتم مساحت، تعداد گونه های در معرض تهدید، متوسط ضریب جاکارد، متوسط تعداد گونه ها و متوسط تعداد گونه های منحصر به فرد در قطعه نمونه در هر تیپ رویشی طراحی شد. این شاخص مرکب پس از آزمون در دیگر تیپ های رویشی موجود در جنگل های ایران و کسب نتایج مشابه، می تواند راه مناسبی برای تعیین ارزش حفاظتی تیپ های رویشی مختلف باشد.

اندازه گیری تنوع زیستی از کارهای بسیار سخت، وقت گیر و پر هزینه می باشد و در این زمینه دستورالعمل مدون و قالب بندی شده ای برای اندازه گیری تنوع زیستی وجود ندارد. این مطالعه به منظور حفاظت از تنوع زیستی در جنگل های شمال ایران در جستجوی روشی برای اندازه گیری تنوع گیاهان چوبی می باشد که با صرف کمترین هزینه و زمان بتوان با دقت مورد نظر غنای گونه ای را در بین تیپ های مختلف جنگلی تعیین و مقایسه نمود. بدین منظور با استفاده از قطعات نمونه چند اندازه ای ویتاکر 23)، (24 اصلاح شده برای جنگل های شمال کشور اقدام به آمار برداری از تنوع گیاهان چوبی با توزیع کاملا تصادفی در تیپ های مشخص گردید. اطلاعات به دست آمده از قطعات نمونه هر تیپ جهت محاسبه منحنی های گونه - مساحت با استفاده از رگرسیون خطی بین تعداد گونه و مساحت به کار برده شد و با به حساب آوردن میزان همپوشانی بین دو لیست گونه ای در قطعات نمونه تکراری در هر تیپ با استفاده از ضریب جک کارد معادلات این منحنی ها تصحیح شد. با مقایسه تعداد گونه مشاهده شده در قطعات نمونه و تعداد گونه برآورد شده توسط معادلات اصلاح شده منحنی های گونه - لگاریتم مساحت، اعتبار معادلات حاصله مورد ارزیابی قرار گرفت و بدان صحت بخشیده شد. نتایج حاصل حاکی از دقت بالای این روش در برآورد غنای گونه های چوبی در هر تیپ می باشد.

سابقه و هدف: جنگل های زاگرس به عنوان وسیع ترین منطقه جنگلی ایران به لحاظ تنوع گیاهی دارای اهمیت ویژه ای می باشد. شناخت پوشش گیاهی زیربنای مطالعات اکولوژیکی، مدیریت و حفاظت گونه های گیاهی یک منطقه محسوب می شود. با توجه به اهداف مطالعه، نوع پوشش گیاهی، تنگناهای فنولوژیک و تاکسونومیک و امکانات مادی و اجرایی مطالعات تنوع پوشش گیاهی به روش های گوناگونی انجام می گیرد، در این میان یکی از روش های متداول، روش پیمایش زمینی است. هدف از این پژوهش بررسی توانایی قطعات نمونه چند اندازه ای اصلاح شده ویتاکر با توزیع کاملا تصادفی در تیپ های مختلف رویشی در شناسایی پوشش گیاهی جنگل است.مواد و روش ها: در این راستا منطقه هشتاد پهلو در استان لرستان به مساحت 8072 هکتار انتخاب شد. جهت بررسی و شناسایی پوشش گیاهی، ابتدا با جنگل گردشی چهار تیپ گیاهی بلوط خالص، بلوط به همراه کیکم، تیپ آمیخته ای از دافنه، گون و راناس، و تیپ علفزارهای مناطق مرتفع مورد شناسایی قرار گرفت سپس به منظور شناسایی گونه های گیاهی تعداد 21 قطعه نمونه چند اندازه ای ویتاکر به مساحت 250 مترمربع به صورت کاملا تصادفی در هر تیپ مستقر گردید. در هر قطعه نمونه گونه های گیاهی با استفاده از منابع معتبر مورد شناسایی قرار گرفتند هم چنین بررسی شکل زیستی گیاهان و کوروتیپ آن ها به ترتیب بر اساس روش رانکایر و تقسیم بندی نواحی رویشی زهری انجام شد. طبقات حفاظتی عناصر گیاهی موجود در منطقه نیز بر اساس طبقه بندی IUCN و Red data book of Iran مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: نتایج مطالعه نشان داد که در منطقه مورد مطالعه تعداد 211 گونه گیاهی متعلق به 165 جنس و 45 خانواده وجود دارد. بزرگ ترین خانواده از لحاظ تعداد گونه خانواده Compositae با تعداد 28 گونه، (13.27 درصد) می باشد. بررسی انتشار جغرافیایی فلور منطقه نشان داد که بیش ترین پراکنش جغرافیایی متعلق به ناحیه ایرانو- تورانی با 80 گونه (37.91 درصد) و ناحیه ایرانو- تورانی و مدیترانه ای با 55 گونه (26.6 درصد) می باشد. در بین گیاهان موجود در منطقه به ترتیب تروفیت ها با 88 گونه (43.9 درصد)، ژئوفیت ها با 43 گونه (21.43 درصد)، کامفیت ها با 25 گونه (13.2 درصد)، همی کریپتوفیت ها با 18 گونه (9.57 درصد) و فانروفیت ها با 15 گونه (8.1 درصد) مهم ترین شکل های زیستی منطقه را تشکیل می دهند.نتیجه گیری: مقایسه نتایج این مطالعه با نتایج مطالعه ای که به روش پیمایش زمینی در منطقه هشتاد پهلو انجام گرفته بود نشان داد که روش توزیع تصادفی قطعات نمونه در تیپ های مختلف گیاهی ضمن مدیریت و صرفه جویی در زمان و هزینه از توان بالایی برای جمع آوری و شناسایی غالب گونه های منطقه برخوردار است.

از آنجایی که جنگل های زاگرس تحت تاثیر عامل های اکولوژیک متعدد (به ویژه خاک و فیزیوگرافی) شاهد استقرار تیپ های رویشی مختلف هستند، پژوهش پیش رو با هدف تفکیک تیپ های رویشی جنگل های زاگرس میانی برمبنای تشابه گونه ای و تبیین ارتباط پوشش علفی کف این جنگل ها با شرایط ادافیکی و فیزیوگرافی به منظور مدیریت اکولوژیک این اکوسیستم ها، انجام شد. بدین منظور 21 قطعه نمونه اصلاح شده ویتاکر به طور تصادفی در تیپ های پوشش گیاهی هشتادپهلو استان لرستان انتخاب شد. در این قطعات نمونه، گونه و درصد پوشش آشکوب علفی، ویژگی های فیزیوگرافی و برخی متغیرهای ادافیکی اندازه گیری شد. سپس ارتباط آشکوب علفی کف با متغیرهای محیطی از طریق طبقه بندی با روش تجزیه دوطرفه گونه های شاخص (TWINSPAN) و رج بندی با روش های تجزیه تطبیقی قوس گیری شده (DCA) و تحلیل تطبیقی متعارفی (CCA) بررسی شد. نتایج تجزیه واریانس، رج بندی و طبقه بندی پوشش گیاهی نشان داد که تفکیک تیپ های رویشی، پراکنش گونه ها و همچنین پراکنش گروه گونه های اکولوژیک در زاگرس میانی به طور عمده تحت تاثیر ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت و متغیرهای کربن آلی و ازت خاک بود. نتایج طبقه بندی پوشش گیاهی نیز با تفکیک پوشش گیاهی منطقه به سه گروه اکولوژیک متشکل از 12 گونه شاخص، نتایج رج بندی را تا حد زیادی تایید کرد. با توجه به وسعت عرصه مورد مطالعه (سیمای سرزمین) و انتخاب تصادفی واحدهای نمونه برداری در تیپ های فیزیونومیک و اکوتون ها، هم پوشانی زیادی در نتایج رج بندی و طبقه بندی پوشش گیاهی این مطالعه مشاهده شد.

هدف از این بررسی در جنگل لوه، مقایسه دو روش نمونه برداری با قطعات نمونه دارای مساحت ثابت (10 آر) و قطعات نمونه دارای مساحت متغیر (رلاسکوپ) با توجه به مشخصه های دقت آماربرداری و زمان لازم برای آماربرداری بود. مقادیر به دست آمده برای مشخصه های زمان لازم برای اندازه گیری، تعداد در هکتار و سطح مقطع در هکتار با مقادیر حاصل از آماربرداری صددرصد مورد مقایسه قرار گرفت و نتایج زیر حاصل گردید: زمان لازم برای آماربرداری صددرصد در مساحت اندازه گیری شده (116 هکتار) برابر با 17842 دقیقه و در حالت نمونه برداری با قطعات نمونه متغیر 2433.9 دقیقه بود. میانگین واقعی تعداد در هکتار (حاصل از آماربرداری صددرصد) برابر است با 323.8 و در دو حالت نمونه برداری با قطعات نمونه دارای مساحت ثابت و قطعات نمونه دارای مساحت متغیر به ترتیب برابر با 321.8 و 292.9 می باشد که در هر دو حالت حدود اعتماد محاسبه شده برای مشخصه تعداد در هکتار میانگین واقعی تعداد در هکتار را در بر می گیرد. میانگین واقعی سطح مقطع در هکتار برابر با 28.08 متر مربع و در دو حالت نمونه برداری فوق به ترتیب برابر با 28.61 و 21.82 متر مربع می باشد که در حالت نمونه برداری با قطعات نمونه 10 آری حدود اعتماد محاسبه شده برای مشخصه سطح مقطع در هکتار میانگین واقعی جامعه را در بر می گیرد اما در حالت نمونه برداری با قطعات نمونه دارای مساحت متغیر حدود اعتماد مورد نظر میانگین واقعی جامعه را در بر نمی گیرد. عدم دقت آماربرداری با دستگاه رلاسکوپ در جنگل مورد نظر را می توان در زیراشکوب قوی این جنگلها، از گونه های درختچه ای و بوته ای دانست که مانع دید رفتن به قطر برابر سینه درختان می شوند. به علاوه وضعیت پستی و بلندی زمین در قسمتهای محدودی مانع انجام آماربرداری دقیق با دستگاه رلاسکوپ بود. در مجموع از دو روش نمونه برداری فوق الذکر، روش نمونه برداری با قطعات نمونه دارای مساحت ثابت (10 آر) به واقعیت نزدیکتر بود و برای آماربرداری از جنگل مورد نظر مناسب تر است.

برای تداوم نقش به سزای جنگلهای زاگرس در حفاظت آب، خاک و حیات وحش باید راهکارهای مناسب برای ارزیابی شرایط موجود و برنامه ریزی این جنگلها ارائه نمود. این مطالعه در مناطق جنگلی اطراف شهرستان ایلام (منطقه کارزان) در یک محدوده جنگلی با منشا دانه و شاخه زاد به مساحت 86 هکتار اجرا شد. ابتدا در منطقه مورد پ‍ژوهش آماربرداری صددرصد انجام شد. سپس مختصات جغرافیایی (طول و عرض) هر درخت روی زمین و مشخصه های کمی درخت (قطر تاج و قطر برابرسینه درختان دانه زاد) مورد اندازه گیری قرار گرفت. در محیط GIS و با نرم افزار Arcview قطعات نمونه هشت سلولی (هشت زیر قطعه نمونه) در رایانه برای شبکه های آماربرداری 100×100، 100×200 و 200×200 متر شبیه سازی و محاسبات آماری انجام شد. میانگین تعداد درخت در هکتار و متوسط مساحت تاج درختان در هکتار سه شبکه فوق با مقدار واقعی آن (آماربرداری صددرصد) با استفاده از آزمون t و در سطح 5 درصد مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد در سطح 5 درصد اختلاف معنی داری بین میانگین شاخصهای مورد بررسی سه شبکه آماربرداری و میانگین واقعی وجود ندارد.

در این مقاله، نخست برخی از روشهای موجود برای ساخت سریع قطعات هوا - فضایی که پیچیدگی بالایی دارند، معرفی شده و سپس شیوه جدیدی برای ایجاد منحنی های کانتور قطعه ارایه می شود که در آن مستقیم از داده های ابر نقاط استفاده شده است. شیوه ارایه شده برای محاسبه منحنی های کانتور شامل: قسمت بندی داده ها، کاهش داده های نقاط و برازش منحنی بی - اسپلاین است. الگوریتم ارایه شده در محیط نرم افزار ریاضی اجرا و از آن برای تولید منحنی های مرزی کانتور قطعه اتصال دهنده ای بین بال و بدنه هواپیما استفاده شده است. نتایج مقایسه سه بعدی بین ابر نقاط حاصل از اسکن نمونه و مدل لایه ای نشان می دهد که حدود 95 درصد نقاط انحرافی کمتر از ±0.5 میلیمتر دارند که با توجه به ابعاد قطعه مورد نظر، قابل قبول است. با توجه به ساده بودن الگوریتم ارایه شده و نتایج تجربی حاصل، ادعا می شود که این روش برای ایجاد مدل لایه ای قطعات پیچیده کارایی لازم را داشته و ساخت قطعات را از طریق روش نمونه سازی سریع امکان پذیر می سازد و از آن می توان به طور موثری در ساخت مدل قطعات هواپیماها و سایر سامانه های هوایی استفاده کرد.

در این پژوهش تأثیر متغیرهای اقلیم (دما و بارش) بر رویش قطری، سطح مقطع و حجم درختان در سطح قطعات نمونه ثابت در جنگل شمال ایران بررسی شده است. 313 قطعه نمونه ثابت برای ایجاد رابطه همبستگی مورد استفاده قرار گرفت. این قطعات نمونه واقع در بخش جوجاده جنگل فریم هستند. با استفاده از اطلاعات آماربرداری که در سال های 1382 و 1392 در این بخش انجام شد، مدل های رویشی طی یک دوره 10 ساله در قطعات نمونه ثابت به دست آمد. از متوسط قطر برابرسینه و سطح مقطع برابرسینه و حجم به عنوان متغیرهای مرتبط با مدل استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که مدل رویش قطری، سطح مقطع و حجمی به ترتیب با 83 درصد، 94 درصد و 90 درصد همبستگی، دقت مناسبی دارد. همچنین قطر برابرسینه، سطح مقطع برابرسینه، سطح مقطع قطورترین درختان، حجم و عوامل اقلیمی مهم ترین مشخصه ها در تغییرات رویش در سطح قطعه نمونه بودند. درآخر، نتایج نشان داد با استفاده از مدل های رویشی می توان با دقت مناسبی، رویش درختان و عوامل تأثیرگذار بر آن را تعیین کرد.